Արևային կայան - ՀԷՑ - բաժանորդ․ ո՞վ, ու՞մ և ի՞նչ սակագնով է վաճառում էլեկտրաէներգիան։
Արևային կայանների մասին ամենատարածված հարցն այսօր թերևս էլեկտրական ցանցին էլեկտրաէներգիա վաճառելու մասին է։ Շատերն են լսել բաշխից ցանցում էլեկտրաէներգիա կուտակելու և հետագայում ավելուցակային մասը դրամական տեսքով ստանալու խոսակցությունները, սակայն քչերը հստակ պատկերացում ունեն, թե իրականում ինչի մասին է խոսքը։
Ինչպես նշել ենք մեր նախորդ բլոգներից մեկում արևային կայանների տեսակները հիմնականում 3-ն են՝ ցանցային, ինքնավար և հիբրիդ։ Այս 3 տեսակից ցանցային ու հիբրիդ տեսակի արևային կայանները կարող են աշխատել բաշխիչ ցանցին զուգահեռ ռեժիմում։ Նման իրավիճակում բաշխիչ ցանցը հնարավորություն է տալիս արևային կայանի սեփականատիրոջը արտադրած ավելցուկային էլեկտրաէներգիան կուտակել իր մոտ, իսկ պակասուրդային իրավիճակում օգտվել իր ռեսուրսներից։
Իհարկե, այս ամենը հոյակապ հնարավորություն է, սակայն այն մարդկանց մոտ, ովքեր ցանկություն ունեն տեղակայել արևային կայան իրենց կարիքների բավարարման նպատակով, հարց է առաջանում, թե ինչպես է կարգավորվում իրենց և բաշխիչ ցանցի միջև հարաբերությունները:
Այս հարցը առաջին հայացքից որքան խճճված միևնույն ժամանակ բավականին պարզ է իրականում։ Ենթադրենք, Երևան քաղաքում ապրող բնակիչը ունի միջին տարեկան 14 530 կՎտժ էլեկտրաէներգիայի սպառում (աղ․1)։
|
Ամիս
|
Հաճախորդի ծախս․ կՎտժ |
|
|
|
Ցերեկ |
Գիշեր |
|
Հունվար |
800 |
90 |
|
Փետրվար |
950 |
90 |
|
Մարտ |
1200 |
90 |
|
Ապրիլ |
1200 |
90 |
|
Մայիս |
1300 |
90 |
|
Հունիս |
1300 |
90 |
|
Հուլիս |
1300 |
90 |
|
Օգոստոս |
1300 |
90 |
|
Սեպտեմբեր |
1300 |
90 |
|
Հոկտեմբեր |
1000 |
90 |
|
Նոյեմբեր |
1000 |
90 |
|
Դեկտեմբեր |
800 |
90 |
|
Ընդհանուր
|
13450 |
1080 |
Աղյուսակ 1․ Բաժանորդի միջին ամսական ծախսերը գիշերային և ցերեկային ժամերի
Երևանի պայմաններում, նման ծախս ունեցող բնակչի համար արևային կայան տեղակայող ընկերությունը հաշվարկել է 10 կՎտ հզորությամբ արևային կայան, որի տարեկան արտադրանքը ներկայացված է աղ․2 – ում՝
|
Ամիս
|
Արևային կայանի |
արտադրանք․ կՎտժ |
|
|
Ցերեկ |
Գիշեր |
|
Հունվար |
700 |
0 |
|
Փետրվար |
900 |
0 |
|
Մարտ |
1200 |
0 |
|
Ապրիլ |
1300 |
0 |
|
Մայիս |
1500 |
0 |
|
Հունիս |
1600 |
0 |
|
Հուլիս |
1700 |
0 |
|
Օգոստոս |
1600 |
0 |
|
Սեպտեմբեր |
1550 |
0 |
|
Հոկտեմբեր |
1200 |
0 |
|
Նոյեմբեր |
900 |
0 |
|
Դեկտեմբեր |
700 |
0 |
|
Ընդհանուր
|
14850 |
0 |
Աղյուսակ 2․ Արևային կայանի արտադրանքն ըստ ամիսների
Ինչպես երևում է աղյուսակ 1–ի և աղյուսակ 2–ի տվյալների համադրումից՝ հունվար, փետրվար, նոյեմբեր ու դեկտեմբեր ամիսներին հաճախորդը ցերեկային ժամերին սպառում է ավելի շատ էլեկտրաէներգիա, քան արտադրում է արևային կայանը` փետրվար ամսին սպառելով 50 կՎտժ ավել էլեկտրաէներիգա, իսկ հունվար, նոյեմբեր և դեկտեմբեր ամիսներին՝ 100 կՎտժ. սա նշանակում է, որ այդ ամիսներին բնակիչը պետք է վճարի այն էլեկտրաէներգիայի համար, որն օգտագործել է Հայաստանի էլեկտրական ցանցերից։
Գիշերային ժամերի համար ծախսված էներգիայի ծախսը կարող է զրոյացվել կուտակված էներգիայի հաշվին։
Վերևում ներկայացված իրավիճակը պայմանավորված է հունվար, փետրվար, նոյեմբեր և դեկտեմբեր ամիսների օրերի կարճությամբ և այդ ամիսներին գրանցվող անբարենպաստ եղանակային պայմաններով։ Սակայն, մյուս ամիսների ընթացքում պատկերը հակառակն է, և արևային կայանը կարողանում է արտադրել ցերեկային ժամերի սպառման համար անհրաժեշտ էլեկտրաէներգիան, դեռ մի բան էլ ավելին։
Այսպես, օրինակ, ապրիլ ամսին ցերեկային ժամերին բնակչի սպառած 1200 կՎտժ էլեկտրաէներգիան ապահովվել է արևային կայանի կողմից արտադրված 1300 կՎտժ էլեկտրաէներգիայով, իսկ ավել 100 կՎտժ էլեկտրաէներգիան մնում է հաճախորդի բալանսին կամ, այսպես ասած, կուտակվում է մյուս ամսվա սպառման համար։ Քանի որ քննարկվող օրինակում մայիս ամսին էլ ցերեկային ժամերի արտադրության և սպառման տարբերությունից ավելանում է ևս 200 կՎտժ էլեկտրաէներգիա, ստացվում է, որ ապրիլ և մայիս ամիսներին բնակիչը կարողանում է կուտակել 300 կՎտժ էլեկտրաէներգիա։ Հետևաբար, երբ նոյեմբեր ամսին բնակիչը սպառում է 100 կՎտժ էլեկտրաէներգիա ավելի շատ, քան արտադրում է արևային կայանը, այդ 100 կՎտժ–ը «մաշվում է» մինչև նոյեմբեր կուտակված 1750 կՎտժ էլեկտրաէներգիայից և կուտակային մնացորդը դառնում է արդեն 1650 կՎտժ։ Նույն տրամաբանությունը տարածվում է դեկտեմբեր ամսվա վրա։
Պարզ է դառնում, որ ամբողջ տարվա ընթացքում բաժանորդը ցերեկային ժամերի համար վճարել է միայն հունվար և փետրվար ամիսներին օգտագործած 150 կՎտժ էլեկտրաէներգիայի դիմաց, իսկ նոյեմբեր և դեկտեմբեր ամիսներին բաշխիչ էլեկտրական ցանցից վերցրած 200 կՎտժ էլեկտրաէներգիան «մաշվել» է մինչև հոկտեմբեր ամիսը կուտակված 1750 կՎտժ էլեկտրաէներգիայից։ Արդյունքում, տարվա վերջում բնակիչը ունենում է 1550 կՎտժ էլեկտրաէներգիայի կուտակում իր բալանսին։
Հաջորդ տարվա մայիսի 1-ին Հայաստանի էլեկտրական ցանցերը զրոյանում է հաճախորդի հետ՝ իրականացնելով վճարված գումարների հետվերադարձ։ Այսպես, կուտակված 1550 կՎտժ-ից վերադարձվում է ամբողջ տարվա ընթացքում վճարված գումարը։
Ամբողջ տարվա ընթացքում բաժանորդի ծախսը ցերեկային և գիշերային ժամերի համար կազմում էր 14 530 կՎտժ էլեկտրաէներգիա, իսկ արևային կայանի արտադրանքը՝ 14 850 կՎտժ։ Կուտակված 320 կՎտժ էլեկտրաէներգիան ՀԷՑ-ը բնակչից գնում է 16 դրամ սակագնով։
